Columnist Floor Rusman schreef kort geleden in reactie op de laconieke reactie op het afluisterschandaal van de inlichtingendiensten in de NRC: ‘Men is niet boos over de afluisterpraktijken, want als je alles over jezelf laat zien, waarom zou je dan moeilijk doen over je emails? Na tv-programma’s als Big Brother zijn we allemaal een beetje exhibitionistisch geworden.’ Het heeft er inderdaad alle schijn van dat een reeks tv-programma’s en de exhibitionisten elkaar hebben gevonden. Dat er ook nogal gematigd wordt gereageerd op het afluisterschandaal rond de NSA, zie ik ook. Maar dat het ook niet veel uitmaakt als je ‘toch niets te verbergen hebt’, zie ik iets anders.
Mogen ze echt alles van je zien? Een reden om dat niet te willen, is schaamte. Maar dat probleem kun je zelf eenvoudig verhelpen: gooi zelf je hele hebben en houwen op straat. De schaamtelozen hebben de halve wereld, zeker na Big Brother. Iets anders is je kwetsbaarheid als anderen kunnen beschikken over gegevens over jou, of ze nu kloppen of niet. Het zou toch vervelend zijn als je geen ziektekostenverzekering meer kunt krijgen omdat ze denken dat je iets akeligs onder de leden hebt. Of geen hypotheek omdat je schulden zou hebben. Of op de nominatie voor ontslag staat. Of omdat je ontslagen wordt omdat aan je werkgever wordt gemeld dat je op een zwarte lijst staat. Anderen kunnen uit de grote hoeveelheid gegevens die over je rondzwerven in de ontelbare databases een beeld van jou knutselen wat je zelf niet zou herkennen.
Integriteit betekent dat je een geheel bent, dat er niet een deel van jezelf is dat er als het ware een eigen agenda op na houdt. Of dat in de greep van anderen is gevallen. Van de Afrikaanse Masai werd gezegd dat als je een foto van ze maakte, dat je dan het risico liep te worden gedood. De reden zou zijn dat je hun dan kon treffen door zwarte magie toe te passen op hun foto. En dat hadden ze goed door. Overigens was dit een andere manier om te zeggen dat hun integriteit werd aangetast. Tegenwoordig worden dit soort voodoo-achtige praktijken op grote schaal toegepast door de paparazzi en valse stukjesschrijvers in de roddelmedia. In Groot-Britannië overwegen ze nu om een media-waakhond aan te stellen omdat het uit de hand loopt. Inlichtingendiensten kunnen nog steeds hun gang gaan.
Het draait allemaal om controle van macht. Kennis is macht, informatie is macht. Als een ander meer over mij weet dan ik over hem, dan heeft hij macht over mij. En ongecontroleerde macht leidt gegarandeerd tot ellende. Dat weten we al eeuwenlang en hebben de samenleving daarop ingericht. Nogmaals, het wordt tijd dat ook de macht van de inlichtingendiensten weer gecontroleerd gaat worden.
